Dziedziczenie mieszkania po rodzicach – jak przeprowadzić ten proces właściwie?

Dziedziczenie mieszkania, chociaż z boku wydaje się być jak wygrana w totolotka, to dla spadkobierców może nie być wymarzoną sytuacją, tym bardziej, jeżeli dziedziczenie następuje po rodzicach. Mimo wszystko proces ten trzeba przeżyć, jednocześnie przeprowadzając go w sposób prawidłowy, tak aby nikt nie został pominięty, oraz aby członkowie rodziny nie mieli później do siebie pretensji. Warto zatem wiedzieć jak wygląda procedura spadkowa, zarówno w przypadku dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego. Jeżeli sprawa jest poważna, a nieruchomość cenna – zalecam skontaktować się z kancelarią adwokacką w Białymstoku, w celu uzyskania niezbędnych informacji oraz pomocy prawnej. .

 

1. Dziedziczenie mieszkania po rodzicach – testament czy ustawa?

2. Dziedziczenie testamentowe – co robić w takiej sytuacji?

3. Jak działać w przypadku istnienia testamentu?

4. Dziedziczenie ustawowe – tylko jeśli nie ma testamentu

5. Dział spadku – co zrobić, gdy dziedziczy kilka osób?

6. Dziedziczenie a długi spadkowe

7. Czy dzieci płacą podatek od spadku?

8. Wymagany wpis do Księgi Wieczystej

 

 

Dziedziczenie mieszkania po rodzicach – testament czy ustawa?

Otrzymać spadek można w drodze dziedziczenia testamentowego lub ustawowego. Zdecydowana większość spraw spadkowych w Polsce dotyczy jednak dziedziczenia ustawowego. Testamenty – mimo że wie o nich niemal każdy – to rzadko kiedy są stosowane. Jeżeli jednak dokument taki został sporządzony, ma on pierwszeństwo przed ustawą. 

Jak dziedziczy się z testamentu? Bardzo prosto – otóż spadek otrzymują osoby wskazane przez testatora w dokumencie. Trzeba jednak pamiętać, że spadkobiercy ustawowi, będący najbliższymi członkami rodziny, pominięci w testamencie, mają prawo do tzw. zachowku. 

Jeżeli jednak spadkodawca nie sporządził testamentu, dziedziczenie następuje na mocy ustawy. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego następuje to na następujących zasadach:

• powołani do spadku w pierwszej kolejności zostają małżonek oraz dzieci zmarłego;
• jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku (śmierci rodzica), jego udział przypada jego dzieciom, czyli wnukom spadkodawcy;
• jeśli dziecko spadkodawcy w chwili otwarcia spadku było już poczęte, również dziedziczy, pod warunkiem że urodzi się żywe.

Tutaj się zatrzymamy z kolejnością i sposobami dziedziczenia, bowiem niniejszy tekst dotyczy sytuacji kiedy dzieci zmarłego żyją i dziedziczą po nim. 

Ważne! Jeżeli dziedziczenie jest ustawowe, a do grona spadkobierców należy małżonek zmarłego, wówczas jego udział nie może być mniejszy niż 1/4. 

Przykład:
Zmarł mężczyzna, pozostawiając żonę i czwórkę dzieci. Pozostawił po sobie mieszkanie, które należało do jego majątku osobistego (kupił je jeszcze przed ślubem). W takim wypadku żona otrzymuje 1/4 (4/16) nieruchomości, dzieci zaś po 3/16. 

 

Dziedziczenie testamentowe – co robić w takiej sytuacji?

Dziedziczenie z testamentu, o ile zostało się w nim ujętym, jest proste i szybkie. Sposób spadkobrania przebiega bowiem zgodnie z treścią dokumentu. W takim wypadku mieszkanie może przypaść:

• wszystkim dzieciom,
• jedynie oznaczonym dzieciom,
• tylko jednemu z potomstwa,
• żadnemu z dzieci – wszystkie mogą zostać pominięte lub wydziedziczone, a nieruchomość może trafić do innej dowolnej osoby, wskazanej w dokumencie. 

W sytuacji gdy testament nie wskazuje dokładnie który spadkobierca co dziedziczy z majątku spadkowego, podział następuje w częściach równych. Tak samo jest z mieszkaniem - bez wskazania, w jakich częściach dzieci otrzymują nieruchomość, wszystkie otrzymują równe części. 

Jak wynika z powyższego, testator może pominąć swoje dzieci – niektóre z nich albo też wszystkie. Powstaje wtedy pytanie – czy da się wówczas coś z tym zrobić? Wskazywałem już wyżej, że w takiej sytuacji warto skorzystać z instytucji zachowku. Nie jest to jednak już tak łatwe. Swoich praw trzeba dochodzić w sądzie. W takich okolicznościach szczególnie przydaje się wsparcie prawnika – Kancelaria adwokacka z Białegostoku zajmuje się takimi sprawami od wielu lat i bardzo dobrze wie, jak zabezpieczyć interesy klientów oraz w jaki sposób egzekwować ich prawa do majątku spadkowego. 

 

Jak działać w przypadku istnienia testamentu?

Jeżeli po śmierci rodzica uzyskujemy wiedzę, że pozostawił on po sobie testament, pierwszym krokiem powinno być sprawdzenie jego autentyczności i ważności. Dokument ten musi być napisany własnoręcznie, opatrzony datą i samodzielnie podpisany przez testatora albo sporządzony u notariusza. 

Jeśli testament jest sporny, czyli jakaś osoba (nie musi ona należeć do grona spadkobierców wskazanych w testamencie) uważa, że został zmanipulowany lub sporządzony nieprawidłowo, sprawa najpewniej trafi do sądu. W takim wypadku zalecam nie zwlekać i skontaktować się z adwokatem od spraw spadkowych.  

Jeżeli jednak nikt nie podważa autentyczności i ważności testamentu, można przejść do potwierdzenia jego treści. Procedurę tę należy przeprowadzić:

• sądownie w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, albo
• notarialnie poprzez sporządzenie u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.

 

Dziedziczenie ustawowe – tylko jeśli nie ma testamentu

Jeżeli zmarły nie zostawił testamentu, dziedziczenie mieszkania należy przeprowadzić zgodnie z ustawą. W takim wypadku, pierwszym, co należy zrobić, jest ustalenie kręgu spadkobierców. Pierwszeństwo tutaj mają dzieci zmarłego oraz małżonek. Jeżeli żona lub mąż nie żyją, wtedy są to wyłącznie dzieci. Trzeba przy tym pamiętać, że jeżeli któreś z potomków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, wówczas w jego prawa wchodzą jego dzieci. 

Tak jak w przypadku testamentu, dziedziczenie można przeprowadzić:

• sądownie, lub
• u notariusza.

Jeżeli krąg spadkobierców został ustalony i między jego członkami nie ma sporu, warto wybrać akt poświadczenia dziedziczenia. Notariusz za zgodą wszystkich spadkobierców potwierdza, że nabyli oni prawo do spadku po zmarłym. Jeżeli jednak między spadkobiercami istnieje spór co do dziedziczenia mieszkania, pozostaje już tylko droga sądowa. 

Ważne! Stosując zasady ustawowe, to sąd lub notariusz ustala, kto i w jakiej części dziedziczy po zmarłym rodzicu. 

 

Dział spadku – co zrobić, gdy dziedziczy kilka osób?

Jeżeli zmarły miał kilkoro dzieci, wówczas wszyscy spadkobiercy stają się współwłaścicielami nieruchomości. Jest to tzw. współwłasność ułamkowa - każdy ze spadkobierców staje się właścicielem określonej części mieszkania, wyrażonej w ułamku, np. 1/2, 1/4, 3/16 itd. W praktyce oznacza to, że nikt nie jest w stanie w pełni cieszyć się odziedziczoną nieruchomością, gdyż jest właścicielem jedynie w części.  

Co mogą zrobić spadkobiercy? Mają oni kilka możliwości:

1.    jeżeli są ze sobą zżyci i lubią swoje towarzystwo – mogą wspólne korzystać z mieszkania, tj. mieszkać w nim lub prowadzić tam działalność gospodarczą;
2.    mogą wynajmować mieszkanie i dzielić dochód adekwatnie do swoich udziałów;
3.    mogą dokonać działu spadku – czyli:
   
   1. fizycznie podzielić majątek – przy mieszkaniu jest to trudne, bowiem przy dwójce spadkobierców lokal musiałby mieć co najmniej dwa oddzielne wejścia, przy ich większej liczbie jest to już praktycznie niemożliwe;
   2. przyznać mieszkanie na własność jednemu ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty pozostałych;
   3. sprzedać mieszkanie i podzielić się uzyskanymi środkami.

Dział spadku może być przeprowadzony także notarialnie, o ile wszyscy spadkobiercy wyrażą na to zgody. Jeśli takiej akceptacji nie ma, wtedy sprawa trafia do sądu. 

 

Dziedziczenie a długi spadkowe

Warto pamiętać, że dziedziczenie mieszkania wiąże się z możliwością przyjęcia na swoje barki niespłaconych długów zmarłego. Jeśli rodzice zaciągnęli kredyt hipoteczny na zakup mieszkania, mieli opóźnienia w uiszczaniu podatku od nieruchomości czy też zaległości w opłatach czynszowych, ich dzieci mogą zostać zobligowane do spłaty tych długów.

Ważne jest zatem, aby pamiętać, iż w terminie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy (lub od chwili, kiedy się o tym dowiedział), spadkobierca może:

• przyjąć spadek wprost – z pełną odpowiedzialnością za długi;
• przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – z odpowiedzialnością tylko do wysokości aktywów spadku;
• odrzucić spadek – wówczas dziecko nie uczestniczy w dziedziczeniu mieszkania, ale również nie jest zobowiązane do spłaty zadłużenia zmarłego.

Ważne! Jeżeli spadkobierca nie wypełni swojego obowiązku w ciągu 6 miesięcy i nie złoży odpowiedniego oświadczenia w sądzie lub u notariusza, wówczas przyjmuje się, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. 

 

Czy dzieci płacą podatek od spadku?

W tej kwestii mam dobre wieści – dziedzicząc mieszkanie po rodzicach, dzieci są zwolnione z podatku od darowizn. Wynika to z faktu, iż zaliczane są do tzw. zerowej grupy podatkowej.

Nie można jednak zapomnieć o obowiązku zgłoszenia nabycia spadku do urzędu skarbowego. Jest na to 6 miesięcy, licząc od dnia nabycia spadku. Zgłoszenia można dokonać online lub bezpośrednio w siedzibie organu skarbowego. 

 

Wymagany wpis do Księgi Wieczystej

Dziedziczenie mieszkania niesie za sobą jeszcze jeden obowiązek – konieczne jest złożenie wniosku o wpis prawa własności do księgi wieczystej nieruchomości na formularzu KW-WPIS, a przy większej liczbie spadkobierców – również KW-ZAD. 

Opłata od wniosku wynosi 150 zł, niezależnie od liczby współwłaścicieli. Do pisma należy dołączyć notarialne poświadczenie dziedziczenia lub postanowienie sądu w przedmiocie nabycia spadku.

Proces dziedziczenia mieszkania bywa skomplikowany, a każdy błąd może skutkować dodatkowymi kosztami, grzywną lub koniecznością prowadzenia długotrwałego sporu w sądzie. 

Jeżeli potrzebujesz pomocy przy:

• ustaleniu kręgu spadkobierców i przygotowaniu oświadczeń,
• sporządzaniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia,
• przeprowadzeniu działu spadku i podziale nieruchomości,
• wpisie prawa własności do księgi wieczystej, zgłoszeniu spadku do urzędu skarbowego albo planowanej sprzedaży odziedziczonego mieszkania,

skontaktuj się z naszą Kancelarią Adwokacką w Białymstoku. Doradzimy Ci na każdym etapie – od zebrania potrzebnych dokumentów po finalne przeniesienie własności. Dzięki profesjonalnemu wsparciu zaoszczędzisz czas, unikniesz błędów formalnych i zadbasz o swoje prawa majątkowe.