Dziedziczenie majątku po osobie zmarłej to jeden z najczęściej poruszanych tematów w praktyce prawa cywilnego. Szczególne kontrowersje i wątpliwości wzbudza sytuacja, w której zmarły nie miał dzieci ani małżonka. Kto w takiej sytuacji ma prawo do spadku? Czy majątek przechodzi na dalszą rodzinę, a może przypada Skarbowi Państwa? Jakie kroki warto podjąć za życia, aby zabezpieczyć swoje interesy i jasno określić swoją wolę? W tym artykule omawiamy popularny ostatnio temat, mianowicie dziedziczenie po osobie bezdzietnej i niezamężnej, wskazując praktyczne aspekty postępowania spadkowego i prezentując rozwiązania oferowane przez adwokatów w specjalizacji prawa cywilnego z Białegostoku.

1. Czym jest dziedziczenie ustawowe?
2. Dziedziczenie po osobie bezdzietnej i niezamężnej – kto dziedziczy?
3. Testament – pełna kontrola nad dziedziczeniem
4. Procedura dziedziczenia – krok po kroku
5. Podsumowanie

Czym jest dziedziczenie ustawowe?

Dziedziczenie ustawowe zachodzi wtedy, gdy zmarły nie sporządził testamentu albo testament z jakiegoś powodu jest nieważny. Wówczas majątek przekazywany jest według sztywno określonych zasad przewidzianych w Kodeksie cywilnym, o czym bardziej szczegółowo pisaliśmy w tym artykule. To właśnie ustawowe dziedziczenie dotyczy najczęściej osób, które nie miały dzieci ani małżonka – czyli nie ustanowiły najbliższych spadkobierców w pierwszej kolejności w drodze testamentu. Kolejność dziedziczenia ustawowego wygląda następująco:

1. Dzieci i małżonek zmarłego,

2. Rodzice, rodzeństwo i ich zstępni,

3. Dziadkowie i ich zstępni,

4. Gmina ostatniego miejsca zamieszkania lub Skarb Państwa.

Dziedziczenie po osobie bezdzietnej i niezamężnej – kto dziedziczy?

Jeśli zmarła osoba nie miała dzieci i nie była w związku małżeńskim, spadek przypada jej rodzicom w równych częściach – po ½ dla każdego. Jeżeli żyje tylko jeden z rodziców, druga połowa spadku przechodzi na rodzeństwo zmarłego (po równo), bądź dzieci zmarłego rodzeństwa (jeśli brat lub siostra zmarli wcześniej). W sytuacji jeśli żyje matka spadkodawcy, a ojciec nie żyje, połowę dziedziczy matka, a pozostała połowa przypada rodzeństwu (lub ich dzieciom).

Jeśli zmarły nie miał już żyjących rodziców, cały majątek przypada jego rodzeństwu. W przypadku śmierci któregoś z rodzeństwa – jego dzieciom, czyli siostrzeńcy i bratankowie dziedziczą przypadającą część. To bardzo często prowadzi do skomplikowanych sytuacji, gdy trzeba ustalić pełne drzewo genealogiczne i niekiedy odnaleźć dalszych krewnych.

Zdarzają się również sytuacje kiedy zmarły nie pozostawił żyjących rodziców, rodzeństwa ani ich potomków, wtedy spadek przechodzi na dziadków – po połowie ze strony ojca i matki. Jeżeli dziadkowie nie żyją, ich część dziedziczą ich dzieci, czyli wujkowie i ciotki spadkodawcy, a dalej ich dzieci, czyli kuzyni.

W ostateczności, gdy nie ma żadnych spadkobierców ustawowych, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego, a jeśli takiego nie da się ustalić to dopiero wtedy przechodzi na Skarb Państwa. Ta ostatnia sytuacja, choć zgodna z prawem, bywa często oceniana jako niepożądana. Dlatego właśnie warto z wyprzedzeniem sporządzić testament.

W praktyce takie sytuacje są trudne dowodowo i wymagają pomocy profesjonalisty, jak adwokat zajmujący się prawem cywilnym. W Białymstoku, jak i w innych częściach Polski należy zawsze starannie przeprowadzić postępowanie spadkowe.

Testament – pełna kontrola nad dziedziczeniem

Testament to dokument, który w pełni pozwala samodzielnie wskazać, kto otrzyma majątek po śmierci. To szczególnie ważne dla osób samotnych, właśnie tych bezdzietnych i niezamężnych, nieżonatych – chcących zabezpieczyć chociażby przyjaciół, partnera życiowego czy organizację charytatywną. Oddanie swego majątku jest jedną z najcenniejszych i najtrudniejszych decyzji jaką w życiu przyjdzie nam podjąć, dlatego lepiej wcześniej przygotować się właśnie do tego tematu. Jak pisaliśmy w poprzednich artykułach wyróżniamy dwa sposoby napisania testamentu: własnoręczny – najprostszy, ale łatwy do podważenia oraz notarialny - sporządzany w kancelarii notarialnej.

Jak się ma testament w przypadku związku nieformalnego? Osoba pozostająca w związku nieformalnym, czyli konkubinacie nie dziedziczy ustawowo, nawet jeśli wspólnie prowadzono gospodarstwo domowe przez lata. Jedyną drogą przekazania majątku partnerowi jest właśnie testament. Brak testamentu w tym przypadku to brak prawa do spadku dla partnera.

Procedura dziedziczenia – krok po kroku

Dziedziczenie wiąże się z koniecznością przeprowadzenia jednego z dwóch typów postępowania. Możliwe jest skorzystanie z notarialnego poświadczenia dziedziczenia, ale w tym przypadku wszyscy spadkobiercy muszą być zgodni i obecni oraz należy pamiętać, że spadek jest dzielony zgodnie z przepisami lub testamentem. Drugi typ postępowania to postępowanie sądowe, najlepsze w przypadku braku zgody między spadkobiercami, bądź gdy nieznani są spadkobiercy lub występuje spór co do testamentu. Pomoc specjalisty, takiego jak adwokat prawa cywilnego w Białymstoku, i nie tylko, może przyspieszyć i uporządkować cały proces, zwłaszcza w bardziej złożonych sprawach. Dlaczego? Dziedziczenie po osobach bez dzieci i małżonka często wiąże się z problemami takimi jak brak niezbędnej dokumentacji, konieczność odszukania krewnych w kraju lub za granicą, brak testamentu, czy konflikty między dalszymi krewnymi. Właśnie w takich sytuacjach warto zasięgnąć porady prawnej, ponieważ właśnie adwokat specjalizujący się w prawie cywilnym, nie tylko w Białymstoku, pomaga ustalić krąg spadkobierców, przygotowuje niezbędne wnioski, a przede wszystkim zabezpiecza interesy klienta. Adwokat od prawa cywilnego w Białymstoku zapewni nie tylko wiedzę prawną, ale też bezpieczeństwo proceduralne. Dzięki temu postępowanie spadkowe przebiegnie sprawnie i bez komplikacji.

Podsumowanie

Dziedziczenie po osobie bezdzietnej i niezamężnej to sytuacja, która może wydawać się prosta, ale w praktyce często bywa źródłem licznych komplikacji. Ustawodawca przewidział szczegółową kolejność dziedziczenia, jednak brak testamentu prowadzi nierzadko do konfliktów lub przejęcia majątku przez dalszych krewnych albo państwo. Właśnie dlatego tak istotne jest sporządzenie testamentu z wyprzedzeniem, ustalenie potencjalnych spadkobierców, przygotowanie niezbędnych dokumentów, skorzystanie z pomocy prawnej.

Każdy z nas woli mieć pewność, że nasze interesy, jako spadkobierców lub spadkodawców, są należycie zabezpieczone. Najlepiej w takich przypadkach skontaktować się z kancelarią, która specjalizuje się w sprawach spadkowych. Profesjonalna pomoc na każdym etapie dziedziczenia to gwarancja, że żadne formalności nie powinny zaskoczyć, a wszystko przebiegnie sprawiedliwie.