Sprawy spadkowe w Białymstoku – temat pełen emocji, zawiłości prawnych i zazwyczaj skomplikowanych decyzji. Jednym z kluczowych zagadnień, pojawiających się w kontekście dziedziczenia, jest kwestia odrzucenia spadku. Ci spadkobiercy, którzy nie chcą przyjąć spadku, mogą podjąć decyzję o jego odrzuceniu. Jednak wówczas nasuwa się pytanie: na kogo przechodzi odrzucony spadek? Właśnie w tym artykule wyjaśnimy czym jest odrzucenie spadku i na jakich zasadach funkcjonuje ta instytucja.

1. Czym w ogóle jest odrzucenie spadku?
2. Dlaczego spadkobiercy odrzucają spadek?
3. Na kogo przechodzi odrzucony spadek?
4. Czy można odrzucić spadek zapisany w testamencie?
5. Odrzucenie spadku przez małżonka – co dalej?
6. Podsumowanie

Czym w ogóle jest odrzucenie spadku?

Odrzucenie spadku to decyzja spadkobiercy, który z jakiegokolwiek powodu rezygnuje z przyjęcia dziedziczonego majątku. Najczęściej jest to obawa przed przejęciem długów spadkodawcy.  Odrzucenie spadku może obejmować zarówno aktywa, jak i pasywa spadkowe. W efekcie osoba, która odrzuca spadek, nie przejmuje żadnych praw do majątku zmarłego, ale również nie odpowiada za długi, które pozostawił po sobie spadkodawca. Jest to jedno z narzędzi ochrony przed przejęciem zobowiązań finansowych zmarłego. Przy odrzuceniu spadku należy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku, ale trzeba zaznaczyć, że jest ono jednostronnym oświadczeniem woli, które musi być złożone w obowiązującym terminie przyjęcia, bądź odrzucenia spadku. Jak pisaliśmy we wcześniejszych artykułach termin wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku. Warto podkreślić, że decyzja o odrzuceniu spadku ma charakter nieodwracalny i nie może zostać później zmieniona.

Dlaczego spadkobiercy odrzucają spadek?

Z doświadczenia wiemy, że decyzja o odrzuceniu spadku nie jest podejmowana z łatwością, ponieważ wiąże się z wieloma konsekwencjami prawnymi. Wśród najczęstszych powodów, dla których spadkobiercy decydują się na odrzucenie spadku, znajdują się długi zmarłego, zobowiązania prawne, dajmy na to prowadzenie spraw sądowych dotyczących nieruchomości, które mogą wiązać się z dużymi kosztami. Często zdarza się również, że głównym powodem, przez który spadkobiercy rezygnują ze spadku są emocjonalne lub rodzinne powody, dla własnego spokoju.

Na kogo przechodzi odrzucony spadek?

Gdy spadkobierca decyduje się na odrzucenie spadku, ma to wpływ na dalsze rozstrzygnięcie tego kto ostatecznie stanie się spadkobiercą. W zależności od sytuacji odrzucony spadek przechodzi na innych członków rodziny, a jeśli nie ma ich wśród najbliższych osób, to dziedziczą osoby dalsze. W przypadku braku testamentu stosuje się przepisy prawa cywilnego, które określają kolejność dziedziczenia ustawowego o czym przeczytasz szczegółowo w tym artykule: blog/jak-wyglada-dziedziczenie-ustawowe-w-polsce

Wracając do tematu, odrzucenie spadku przez jednego z uprawnionych do dziedziczenia nie oznacza, że majątek pozostaje bez właściciela. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, jeżeli osoba uprawniona do dziedziczenia odrzuca spadek, jego część przechodzi na inne osoby, które są wskazane w kolejnych stopniach dziedziczenia ustawowego. Kodeks cywilny określa dokładną kolejność dziedziczenia. Dla przypomnienia pierwsza grupa spadkobierców to małżonek i dzieci. W przypadku, gdy jedno z dzieci odrzuci spadek, jego część przypada pozostałym dzieciom oraz małżonkowi. Druga grupa spadkobierców wchodzi w grę jeśli spadkobiercy z pierwszej grupy nie żyją, a są to rodzice zmarłego i jego rodzeństwo. W przypadku, gdy jedno z rodzeństwa odrzuci spadek, jego część przechodzi na pozostałych członków tej grupy. Trzecia grupa spadkobierców to  dalsi krewni, czyli dziadkowie, a następnie kuzyni, w zależności od stopnia pokrewieństwa. Warto zauważyć, że odrzucony spadek przechodzi na pozostałych członków rodziny w ramach tej samej grupy spadkobierców. Odrzucenie spadku przez jedno z dzieci nie pozbawia innych dzieci prawa do części majątku. Część spadku, która została odrzucona zawsze przypada pozostałym dzieciom lub małżonkowi.

Czy można odrzucić spadek zapisany w testamencie?

W sytuacji, gdy zmarły pozostawił testament, który określa sposób podziału majątku, odrzucenie spadku przez osobę powołaną w testamencie nie oznacza, że majątek pozostaje bez właściciela. Jeśli testament przewiduje dziedziczenie przez określone osoby to odrzucony spadek przechodzi na innych spadkobierców wskazanych przez spadkodawcę. Testament jest dokumentem, który ma pierwszeństwo przed przepisami prawa cywilnego, dlatego jeśli spadkobierca wskazany w testamencie odrzuci spadek, to decyzja o dalszym dziedziczeniu jest uzależniona od tego, co postanowił zmarły w swoim testamencie. W sytuacji, gdy zmarły nie wskazał innego spadkobiercy, odrzucony spadek przejdzie na osoby, które są uprawnione do dziedziczenia ustawowego.

Odrzucenie spadku przez małżonka – co dalej?

W przypadku, gdy małżonek decyduje się na odrzucenie spadku, sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, ponieważ żyjący małżonek może zostać pozbawiony majątku, który budowali razem jako małżeństwo. 
Odrzucenie spadku przez małżonka może spowodować, że majątek przejdzie w całości na dzieci, jeśli spadkobierca nie pozostawił testamentu. W sytuacji, gdy małżonek odrzuca spadek, należy także rozważyć kwestie związane z podziałem majątku wspólnego, który może być również częścią dziedziczonego majątku.

Podsumowanie

Odrzucenie spadku to bardzo ważna decyzja, która ma daleko idące skutki zarówno dla samego spadkobiercy, jak i dla innych członków rodziny. W przypadku odrzucenia spadku majątek przechodzi na innych spadkobierców zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. Warto pamiętać, że decyzja o odrzuceniu spadku ma wpływ na przyszły podział majątku, a także na odpowiedzialność za długi zmarłego. Pamiętaj o tym, że po odrzuceniu spadku nie ma możliwości zmiany tej decyzji (poza pewnymi wyjątkami), dlatego warto dobrze rozważyć, czy w danej sytuacji nie lepszym rozwiązaniem jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jako adwokaci od spraw spadkowych w Białymstoku wiemy, że jest to zawsze temat na tyle delikatny, że warto skorzystać z porady dobrego adwokata, który specjalizuje się w tym temacie. Spojrzenie osoby trzeciej da możliwość zachowania trzeźwego spojrzenia na całą sytuację i najlepszego wyboru, tak by nikt nie czuł się pokrzywdzony, a wszystko odbyło się zgodnie z prawem, nawet przy odrzuceniu majątku po bliskiej osobie.