Najczęściej popełniane przestępstwa – kradzież, pobicie, posiadanie narkotyków

Ludzie w emocjach potrafią powiedzieć za dużo, nie zawsze szczerze i nie zawsze mądrze. Tym bardziej teraz – w dobie mediów społecznościowych i komunikatorów, kiedy poziom debaty publicznej szoruje po dnie. Groźby karalne – bo o nich będzie mowa - pojawiają się najczęściej w przestrzeni wirtualnej. Są anonimowe, często impulsywne i nieprzemyślane – ale nie bezkarne. Są one tak samo groźne, jak te wypowiedziane w świecie rzeczywistym i co istotne, pociągają za sobą taką samą odpowiedzialność. Jak zatem traktować wypowiedzi mogące przemienić się w prawdziwy atak fizyczny? Czy wystarczy samo powiedzenie „zabiję cię”, aby ponieść odpowiedzialność karną? Czy jednak musi dojść do realnej przemocy? 

 

1. Najczęściej popełniane przestępstwa – trochę ciekawej statystyki

2. Najczęściej popełniane przestępstwa – kradzież, pobicie, posiadanie narkotyków

3. Kradzież cudzej rzeczy – król statystyk

4. Pobicie i udział w bójkach

5. Posiadanie narkotyków

 

 

Najczęściej popełniane przestępstwa – trochę ciekawej statystyki

Na stronach internetowych Policji możemy znaleźć wiele ciekawych statystyk i analiz. Nie są one nazbyt szczegółowe czy też regularnie aktualizowane, ale mimo wszystko można wyczytać z nich pewne tendencje i prawidłowości. 

Prowadzenie statystyk rozpoczęto w 1999 roku. W tym właśnie okresie stwierdzono aż 1 121 545 przestępstw, z czego sukcesem zakończono 507 987 spraw. Wykrywalność w tamtym czasie wynosiła zawrotne 45%. W województwie podlaskim sytuacja prezentowała się nieco lepiej, bowiem z 31 469 spraw rozwiązano 18 651, co dało aż 58,5% wykrywalności. (źródło: https://statystyka.policja.pl/st/przestepstwa-ogolem/121940,Przestepstwa-ogolem.html)

Aktualnie, chociaż nie jest idealnie, to z pewnością jest lepiej. W 2024 roku odnotowano około 772 681 przestępstw. Porównując to z rokiem 1999, jest to spadek o przeszło 300 tys. przypadków. Jednocześnie polska Policja może się pochwalić niemal 80% wykrywalnością, co też jest wyraźnym wzrostem. Dla Podlasia (w 2021 roku) również wygląda to nieźle - 17 931 przestępstw; rozwiązanych spraw 13 848; wykrywalność na poziomie 76,7%. (źródło: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/grupy/37?back=True).

 

Najczęściej popełniane przestępstwa – kradzież, pobicie, posiadanie narkotyków

Mimo różnorodności spraw, jakie zalewają Policję, prokuraturę i sądy, jest grupa przestępstw, które można wręcz nazwać typowymi. W 2024 roku tzw. najpowszechniejsze przestępstwa stanowiły niemal 25% wszystkich odnotowanych zbrodni i występków. Policja do tego grona zaliczyła:

• kradzież cudzej rzeczy;
• kradzież samochodu;
• kradzież z włamaniem;
• rozbój;
• kradzież i wymuszenie;
• uszkodzenie rzeczy;
• uszczerbek na zdrowiu;
• bójka i pobicie;
• handel i posiadanie narkotyków. 

 

Kradzież cudzej rzeczy – król statystyk

Najczęściej popełnianym przestępstwem ze wszystkich jest kradzież cudzej rzeczy, włączając w to kradzież samochodu. W 2024 roku czyn ten stanowił 52% wszystkich wyżej  wspomnianych działań przestępnych, czyli około 12-13% wszystkich odnotowanych działań kryminalnych.

Kradzież jest to pospolite przestępstwo przeciwko cudzemu prawu własności. Co istotne, dotyczy wyłącznie rzeczy ruchomych. Nie można ukraść komuś działki czy domu. Czyn ten
polega na trwałym pozbawieniu możliwości korzystania z własnej rzeczy przez pokrzywdzonego. Aby doszło do przestępstwa kradzieży, muszą zostać spełnione dwa warunki:

• wyjęcie rzeczy spod władania osoby uprawnionej, oraz
• dokonanie zaboru tej rzeczy.  

Nie da się zatem ukraść rzeczy niczyjej lub porzuconej. W piśmiennictwie stwierdza się również, że zabranie cudzej rzeczy, którą w danej chwili uprawniony nie władał, bo ją wcześniej np. zgubił, wyklucza uznanie danego zachowania jako zabór - w tym wypadku późniejsze postępowanie sprawcy z cudzą rzeczą jak ze swoją własną będzie oceniane jedynie jako przywłaszczenie, a nie kradzież (por. J. Lachowski, w:  V. Konarska-Wrzosek, KK. Komentarz, 2016,  s. 1171). 

Ponadto za kradzież uważa się zabór cudzej karty debetowej lub kredytowej, w ustawie określonej jako „uprawniającej do wypłacenia pieniędzy z automatu bankowego”, a także uzyskanie bez zgody (licencji) cudzego programu komputerowego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, tzw. piractwo.

Jeśli wartość skradzionej rzeczy nie przekracza 800 zł, czyn kwalifikuje się jako wykroczenie (art. 119 KW). Przekroczenie tej granicy, chociażby o 1 zł, stanowi już czyn przestępny. Najczęściej mamy do czynienia z:

• kradzieżą sklepową;
• zaborem telefonów, rowerów oraz sprzętu elektronicznego;
• kradzieżą artykułów biurowych i sprzętu komputerowego w miejscu pracy;
• kradzieżą samochodów.

Wobec sprawców sądy najczęściej orzekają kary grzywny lub ograniczenia wolności. O wiele rzadziej korzystają z możliwości skorzystania z sankcji pozbawienia wolności. Jeżeli już się na to decydują, to dzieje się to w przypadku recydywy. Jak czytamy w art. 278 KK za przywłaszczenie cudzej rzeczy grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

 

Pobicie i udział w bójkach

Pobicia i bójki są często spotykanymi przestępstwami, zwłaszcza wśród młodych mężczyzn np. po imprezach lub meczach piłki nożnej. Nietrudno się z tym zjawiskiem spotkać również w centrach większych miast, szczególnie po zmroku.

Przepis art. 158 KK, który reguluje te przestępstwa, mówi jedynie o karach za udział w bójce lub pobiciu. Nie definiuje jednak, czym te zjawiska są. W takim wypadku musimy sięgnąć do orzecznictwa. Jak rozumieć owe pojęcie wyjaśnił Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 13 lutego 2024 roku (sygn. akt: II KK 622/23) tłumacząc, iż udział w bójce oznacza uczestnictwo w starciu pomiędzy  co najmniej trzema osobami, które wzajemnie się atakują. Występują one w podwójnej roli, będąc zarówno napastnikami, jak i broniącymi się. Wszyscy uczestnicy takiego zdarzenia są więc sprawcami czynu zabronionego. Pobicie z kolei stanowi czynną napaść co najmniej dwóch osób na inną osobę lub osoby. W tym wypadku występuje wyraźny podział ról na napastników, sprawców tego przestępstwa oraz odpierającego bądź odpierających atak, będących jego ofiarami.

Warto zaznaczyć, że dla odpowiedzialności karnej nie jest konieczne wyrządzenie pokrzywdzonemu szkody zdrowotnej – wystarczy samo uczestnictwo w bójce lub pobiciu, jeśli potencjalnie narażono drugą osobę na poważne niebezpieczeństwo.

Zasadniczo za to przestępstwo sąd może wymierzyć karę wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jednakże na podstawie art. 37a KK może zamienić karę więzienia na grzywnę lub ograniczenie wolności.

Jeżeli jednak w następstwie bójki lub pobicia dojdzie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeśli konsekwencją przestępstwa będzie śmierć człowieka, sankcja pozbawienia wolności zostaje rozszerzona i wynosi już od 2 do 15 lat. W powyższych przypadkach nie ma również możliwości zamiany kary więzienia na grzywnę lub ograniczenie wolności. 

 

Posiadanie narkotyków

Kolejnym bardzo „popularnym” przestępstwem jest posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych. Ten czyn nie został jednak uregulowany w Kodeksie karnym a w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii (art. 62 ustawy).

Do popełnienia przestępstwa posiadania narkotyków dochodzi, gdy osoba fizycznie włada substancją zabronioną, niezależnie od jej ilości i przeznaczenia. Jak wyjaśnia doktryna – posiadaczem środków zabronionych jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jako użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Istnieje również stanowisko rozszerzające powyższe rozumienie posiadania. Zgodnie z nim w grę wchodzi zarówno posiadanie w rozumieniu cywilistycznym (samoistne i zależne), jak też każde faktyczne władztwo nad rzeczą, realizowane dla kogokolwiek i w czyimkolwiek interesie, o ile występuje element zamiaru władania tą rzeczą nawet dla innej osoby. Posiadaczem jest zatem nie tylko ten, kto włada środkiem lub substancją dla siebie, lecz także ten, kto przechowuje je dla kogoś innego. (por. M. Kulik, w: M. Mozgawa (red.), Pozakodeksowe przestępstwa s. 661).

Zatem zgodnie z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomani karalne jest:

• posiadanie narkotyku „na własny użytek”,
• posiadanie środków na sprzedaż, a także 
• posiadanie środków „dla kogoś”, np. trzymanie paczki z narkotykiem dla znajomego, o ile posiadamy wiedzę o zawartości owego pakunku.

To, jaka kara zostanie orzeczona wobec sprawcy, jest zależne od bardzo wielu czynników, tym najbardziej istotnym jest jednak ilość narkotyku, jaka zostanie znaleziona przy sprawcy. 

Przy „standardowych” przypadkach posiadania środków odurzających sąd może orzec karę pozbawienia wolności do lat 3. Może ją przy tym zamienić na grzywnę lub karę ograniczenia wolności (art. 37a KK).

Jeżeli jednak mamy do czynienia ze znaczną ilością środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Tutaj nie ma już możliwości zamiany kary na grzywnę lub ograniczenie wolności. Znaczna ilość narkotyków to taka, która wystarcza do jednorazowego odurzenia się kilkudziesięciu osób. Jest to tak zwana ilość hurtowa.

Z kolei „w wypadku mniejszej wagi” sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Co więcej, prokuratura lub sąd może umorzyć postępowanie w przypadku nieznacznej ilości i okoliczności wskazujących, że sprawca używa substancji wyłącznie na własny użytek (bez możliwości jej sprzedawania). Za przykład można uznać wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 kwietnia 2008 roku (sygn. akt: II AKa 102/08), w którym sąd stwierdził, że nie stanowią czynu zabronionego zachowania, które w ogóle nie stwarzają żadnego niebezpieczeństwa dla dóbr prawnie chronionych. Zachowanie polegające na posiadaniu śladowej ilości środka odurzającego w postaci marihuany (nikłych resztek, ilości trudnej do określenia) nie stwarza niebezpieczeństwa dla tego dobra prawnego.

Przydatny tutaj może być wniosek samego sprawcy w przedmiocie umorzenia postępowania karnego. Jednakże osoba zatrzymana z narkotykami, która nie ma na co dzień styczności z wymiarem sprawiedliwości, może nie znać dokładnie swoich praw. W takim wypadku warto mieć wsparcie – Kancelaria Adwokacka z Białegostoku od lat pomaga w tego typu sprawach, szybko i sprawie zabezpieczając interesy klientów.