Do nabycia spadku można zostać powołanym na podstawie ustawy lub testamentu, czyli zgodnie z Kodeksem cywilnym. Jednak najpierw, do ustalenia spadkobiercy, zawsze bierze się pod uwagę testament. W przypadku, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, albo jest on już nieważny, bądź został podważony przed sądem, wtedy w grę wchodzą przepisy Kodeksu cywilnego, które regulują zasady dziedziczenia. Pierwszymi spadkobiercami są małżonek zmarłego i jego dzieci, w następnej kolejności najbliższa rodzinna, a dopiero w kolejnej części dalsi krewni. Więcej informacji znajdziesz w moim poprzednim artykule. 

Należy pamiętać o bardzo istotnej rzeczy, mianowicie, że samo powołanie do spadku nie czyni nas od razu spadkobiercami. By tak się stało konieczne jest złożenie oświadczenia woli o przyjęciu spadku. Każdy kto został powołany do spadku ma prawo przyjąć spadek, bądź go odrzucić. Jest też możliwość przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli przyjmując spadek, na którym były długi spadkodawcy, spadkobierca odpowie za zadłużenie tylko do wysokości wartości majątku. Do złożenia oświadczeń w sprawie spadku niezbędne jest jednak postępowanie sądowe.

1. Sposoby załatwienia sprawy spadkowej
2. Czy postępowanie spadkowe jest obowiązkowe?
3. Przebieg sprawy spadkowej przed sądem
4. Jak przeprowadzić dział spadku?

Sposoby załatwienia sprawy spadkowej

Zazwyczaj są dwie procedury dotyczące sprawy spadkowej. Pierwsza z nich to poświadczenie dziedziczenia lub stwierdzenie nabycia spadku, a zaraz po niej następuje dział spadku. Każdą z procedur można załatwić przed sądem, bądź notariuszem, ale należy pamiętać o ważnej kwestii. Jeśli w skład spadku nie wchodzi nieruchomość to jego podział można przeprowadzić na podstawie zwykłej umowy, bo nie zachowujemy formy aktu notarialnego. Istnienie testamentu nie ma tutaj znaczenia.

To właśnie powołani do spadku, czyli spadkobiercy, wybierają sposób przeprowadzenia formalności związanych z nabyciem spadku po zmarłym. Udanie się do notariusza jest sensowne tylko wtedy, gdy wszyscy spadkobiercy są znani i istnieje między nimi porozumienie do podziału spadku po zmarłym. W innym przypadku dużo lepsze może okazać się zainicjowanie postępowania sądowego sprawy spadkowej.

Czy postępowanie spadkowe jest obowiązkowe?

Pamiętajmy o tym, że nie ma obowiązku załatwiania formalności związanych z nabyciem spadku, ale nie warto rezygnować z przeprowadzenia sprawy spadkowej. Bez załatwienia formalności spadkowych spadkobiercy nie uzyskają praw do spadku. Jako adwokat do spraw spadkowych w Białymstoku, wiem, że z perspektywy czasu może okazać się to dużym problemem. Na przykład w sytuacji, gdy okazuje się nagle, że część spadkobierców już nie żyje i do dziedziczenia powołani są ci, którzy byli najbliżsi zmarłemu spadkobiercy. Należy zwrócić uwagę na fakt, że im później poczekamy z załatwieniem spraw spadkowych od momentu śmierci spadkodawcy, tym bardziej są one trudne i bardziej czasochłonne. Dlatego, nawet wtedy, gdy w spadek wchodzi niewiele majątku nie warto rezygnować z przeprowadzenia postępowania spadkowego.

Przebieg sprawy spadkowej przed sądem

Podczas dużej ilości spadkobierców wystarczy, że jeden z nich zdecyduje się na zainicjowanie sprawy spadkowej przed sądem. Najważniejszą kwestią jest przygotowanie wniosku o przeprowadzenie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Oprócz wskazania właściwego sądu, który będzie rozstrzygał tę sprawę należy wskazać wszystkich znanych spadkodawców, wraz z ich pełnymi danymi oraz miejscem zamieszkania. Zalecam, by od razu podać informację o zamiarze przyjęcia, bądź odrzucenia spadku. I po tym wszystkim czekać na wyznaczenie terminu rozprawy. O co może nas zapytać sąd na rozprawie spadkowej? Na pewno z początku będą to pytania zmierzające do ustalenia kręgu spadkobierców, ale o tym więcej dowiesz się z oddzielnego artykułu.

Jak przeprowadzić dział spadku?

Sprawy spadkowe przed sądem kończą się prawomocnym postanowieniem, stwierdzającym sposób dziedziczenia spadku. Dopiero wówczas można wszcząć kolejne postępowanie dotyczące podziału majątku spadkowego. 

To właśnie w odrębnym postępowaniu spadkobiercy decydują w jaki sposób podzielą pomiędzy sobą majątek spadkowy. Podział spadku następuje na wiele możliwości. Czasami dział spadku następuje poprzez przyznanie danego składnika majątku jednej osobie, z obowiązkiem spłaty pozostałych spadkobierców, którzy tego składnika majątku nie otrzymali. Dział spadku może także nastąpić poprzez fizyczny podział i występuje on przede wszystkim gdy składnikiem majątku jest nieruchomość. O ile taki podział fizyczny jest możliwy. Wszystko zależne jest od okoliczności, ale również od stanowiska wszystkich powołanych spadkobierców.