Rewolucyjne zmiany w zachowku
Zachowek należy się najbliższym członkom rodziny, które zostały pominięte w testamencie. W maju 2023 r. weszły przepisy, które wprowadzają rewolucyjne zmiany i o nich piszemy poniżej.
CO TO JEST ZACHOWEK?
Zachowek jest świadczeniem pieniężnym przysługującym najbliższym członkom rodziny zmarłego, które zostały pominięte w dziedziczeniu wskutek pozostawionego przez zmarłego testamentu.
Prawo do zachowku regulują artykuły od 991 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z przepisami zachowek w wysokości 1/2 wartości udziału spadkowego przysługuje zstępnym zmarłego (tj. dzieciom, wnukom), małżonkowi zmarłego oraz rodzicom zmarłego, jeśli byliby powołani do spadku na mocy ustawy. Jeśli uprawniony do dziedziczenia jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny (dzieci, wnuki) jest małoletni, wówczas zachowek jest większy i wynosi 2/3 udziału spadkowego.
Zachowek ma na celu zrekompensowanie spadkobiercom ustawowym brak powołania do spadku. W pewnych sytuacjach spadkodawca może pozbawić spadkobierców ustawowych również prawa do zachowku. O tym w następnym wpisie na blogu.
CZY PRAWO DO ZACHOWKU PRZEDAWNIA SIĘ?
Tak, jak najbardziej. Ustawodawca wprowadził okres 5 lat na dochodzenie swoich praw do zachowku. Termin 5 lat liczy się od dnia ogłoszenia testamentu. Najczęściej w formie postanowienia przez sąd rejonowy, ewentualnie u notariusza przy sporządzaniu poświadczenia dziedziczenia. Po upływie tego terminu nie będzie to już możliwe.
DUŻE ZMIANY W ZACHOWKU
Od 22 maja 2023 r. obowiązują przepisy, które wprowadzają rewolucyjne zmiany w przepisach dotyczących zachowku. Została powołana fundacja rodzinna oraz zostały wprowadzone regulacje prawne pozwalające na rozłożenie na raty płatności zachowku czy nawet jego zrzeczenie się.
ZRZECZENIE SIĘ PRAWA DO ZACHOWKU
To jest dopiero nowość! Do tej pory nie można było złożyć oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do zachowku. Spadkobiercy testamentowi czekali w niepewności 5 lat, czy pominięci w testamencie spadkobiercy ustawowi nie wystąpią z żądaniem zapłaty zachowku. Bardzo często nie były to małe kwoty. Zdarzało się, że spadkobiercy testamentowi, aby spłacić/zapłacić zachowek musieli sprzedać majątek otrzymany wskutek dziedziczenia.
ROZŁOŻENIE ZACHOWKU NA RATY
Zobowiązany do zapłaty zachowku będzie mógł wnioskować o rozłożenie jego płatności na raty. Maksymalny termin do uiszczenia zachowku nie będzie mógł przekraczać 5 lat. Szczególnie uzasadnionych przypadkach nie będzie mógł przekraczać 10 lat. Czas pokaże, w jaki sposób przepis ten będzie praktykowany przez sądy. Czy faktycznie będzie wykorzystywany maksymalny okres rozłożenia na raty oraz jakie okoliczności będzie sąd brał pod uwagę dokonując oceny, czy w danej sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek.
ODROCZENIE TERMINU PŁATNOŚCI ZACHOWKU
To kolejna nowość mająca na celu ułatwienie spadkobiercom testamentowym sprostanie obowiązkowi zapłaty zachowku. Taka sytuacja może mieć miejsce wówczas gdy zobowiązany będzie musiał pozyskać fundusze na zapłatę zachowku, np. uzyskując pożyczkę lub sprzedając otrzymany majątek.
OBNIŻENIE ZACHOWKU
Obniżenie zachowku, z założenia ustawodawcy, jest instytucją prawną, która ma być stosowana jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Brana pod uwagę będzie sytuacja osobista i majątkowa zobowiązanego do zapłaty zachowku. Krótko ujmując, sąd będzie weryfikować osiągany dochód, posiadany majątek, posiadane oszczędności i sytuację rodzinną. Będziemy obserwować, w jaki sposób sądy będą uwzględniać wnioski o obniżenie zachowku.
FUNDACJA RODZINNA
Fundacja rodzinna budzi wiele wątpliwości, czy faktycznie spełni swoją rolę, którą przewidział dla niej ustawodawca. Fundacja rodzinna przede wszystkim ma na celu zabezpieczenie interesów rodzinnych firm, gdzie następują zmiany pokoleniowe. To tak po krótce, więcej na temat fundacji rodzinnej przeczytacie w następnym poście.
Pozytywnie oceniamy wprowadzone zmiany dotyczące zachowku. Dają dużo możliwości dla zobowiązanego do zapłaty zachowku bez utraty odziedziczonego majątku, który często trzeba było sprzedawać, aby spłacić osoby, które z roszczeniem zapłaty zachowku wystąpiły.
