ZMIANY W PRZEPISACH SPADKOWYCH – OD 15 LISTOPADA
Od 15 listopada 2023 r. wchodzą w życie nowe zasady w prawie spadkowym. Dotyczą one spadków otwartych od 15 listopada 2023 r., czyli dotyczy postępowań spadkowych po osobach których zgon nastąpi 15 listopada 2023 r. i później.
ODRZUCENIE SPADKU PRZEZ RODZICÓW W IMIENIU MAŁOLETNICH DZIECI
Do tej pory odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci następowało po uzyskaniu przez rodziców zgody sądu rejonowego. Rodzice nie mogli odrzucić spadku w imieniu dzieci, jeśli sąd nie wyraził na to zgody w formie postanowienia. Wiązało się to oczywiście ze złożeniem wniosku do sądu, jego właściwym uzasadnieniem i wykazaniem, że przyjęcie spadku przez małoletnie dzieci jest nieuzasadnione. Dotyczyło to w szczególności sytuacji, w których spadek składał się przede wszystkim z długów a nie jakiegokolwiek majątku.
Obecnie wskutek wprowadzonych zmian odrzucenie spadku przez rodziców w imieniu małoletnich dzieci zostało odformalizowane. Jeżeli rodzice sami najpierw odrzucą spadek po zmarłym, wówczas chcąc odrzucić spadek w imieniu dzieci rodzice nie będą musieli uzyskiwać zgody sądu. Zdecydowanie ułatwi to załatwianie tak bardzo ważnych spraw w imieniu dzieci. Niejednokrotnie zdarzało się, że rodzice nie byli świadomi, że muszą uzyskać zgodę sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci, a należy pamiętać, że termin 6 miesięczny na złożenie takiego oświadczenia jest nieprzekraczalny, tzn. że po jego upływie skutecznie nie można złożyć takiego oświadczenia.
ODRZUCENIE SPADKU W IMIENIU MAŁOLETNICH DZIECI - ZAWIESZENIE TERMINU
Wprowadzenie powyżej opisanej zmiany nie wyklucza całkowicie spraw sądowych o uzyskanie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci. Pamiętać należy, że zmiana ta dotyczy spadków dopiero otwartych od 15 listopada 2023 r. W związku z czym obecnie mogą się toczyć sprawy spadkowe po osobach które zmarły przed tą datą a po których spadek trzeba będzie odrzucić.
Złożenie do sądu wniosku o wyrażenie zgody na czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem (bo tak to dokładnie się nazywa) nie było niczym nadzwyczajnym, ale liczył się tutaj czas. Na odrzucenie spadku jest bowiem tylko 6 miesięcy od momentu powzięcia informacji o możliwości dziedziczenia spadku po zmarłym. W mniejszych sądach zachowanie tego terminu nie było trudne, ale w większych miastach, gdzie tych spraw jest naprawdę dużo, zachowanie 6 miesięcznego terminu było bardzo trudne. W tym zakresie musiał aż wypowiedzieć się Sąd Najwyższy, uznając, że od momentu złożenia wniosku do sądu o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku, termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku ulegał zawieszeniu.
Wskutek obecnej nowelizacji przepisów zasada ta wprost została zapisana w przepisach kodeksu cywilnego, aby nikt nie miał już żadnych wątpliwości, że termin 6 miesięczny ulega zawieszeniu i biegnie dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o wyrażeniu zgody na odrzucenie spadku.
KRĄG SPADKOBIERCÓW USTAWOWYCH
Nowelizacją została wprowadzona również bardzo mocno oczekiwana zmiana w kręgach spadkobierców ustawowych. Pewnie zastanawiacie się dlaczego.
W prostych sprawach spadkowych, gdzie mamy do czynienia z kilkoma spadkobiercami, obecnie wprowadzone zmiany nie mają aż takiego znaczenia. Jeśli wszyscy spadkobiercy są znani, nie są to też odlegli kuzyni, z którymi rodzina ma kontakt. Czyli na przykład umiera dziadek i po nim dziedziczą wnuki – sprawa jest bardzo prosta i oczywista.
A co jeśli dziadek umiera, ale jego dzieci umarły przed nim, wnukowie również nie żyją, albo wnuków nie ma. Wydawałoby się, że jest to sytuacja dosyć skrajna, ale jednak nie. Bardzo często w naszej Kancelarii Adwokackiej zmagamy się ze skomplikowanymi drzewami spadkowymi. Postępowania spadkowe ulegają znacznemu wydłużeniu ponieważ trzeba poszukiwać dalszych krewnych, co nie zawsze kończy się sukcesem i wówczas trzeba ustanawiać kuratorów dla nieznanych z miejsca pobytu.
Dzięki obecnie wprowadzonej nowelizacji nie trzeba będzie poszukiwać dalszych krewnych jako potencjalnych spadkobierców. W sytuacji gdy po zmarłym mogą dziedziczyć jedynie dziadkowie, to w momencie nie dożycia przez nich otwarcia spadku do dziedziczenia zostaną powołani ich dzieci, czyli ciotki, wujkowie, stryjowie i stryjenki oraz ich dzieci – cioteczne kuzynostwo. Niedługo bardziej rozszerzymy ten temat, kto jest kim.
NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA – NOWE PRZESŁANKI
Nowelizacją został również rozszerzony katalog przesłanek uznania danej osoby za niegodną dziedziczenia. Nowa przesłanka polega na uporczywym niewykonywaniu obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy. Pamiętać jednak należy, iż każda sprawa o uznanie spadkobiercy jako osoby niegodnej dziedziczenia w dalszym ciągu wymaga założenia odrębnej sprawy sądowej. Niegodności dziedziczenia nie można ustalić w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym.
Wątpliwości może budzić pozostawienie sądom dużej dozy oceny w zakresie ustalenia, czy nie wykonywanie obowiązku alimentacyjnego było uporczywe, czy nie. Czas pokaże, w jaki sposób będą odnosić się do tego sądy.
Więcej tematów związanych z dziedziczeniem znajdziecie na innych naszych wpisach:
Czy można podważyć testament notarialny