Darowizna należy do kategorii umów cywilnoprawnych, podobnie jak współwłasność, a co za tym idzie regulują je przepisy Kodeksu cywilnego. Należy pamiętać, że zniesienie współwłasności a darowizna nie są tą samą czynnością prawną. Dodatkowo mogą zaistnieć różne skutki w obszarach prawa. Czy te dwie umowy mają ze sobą coś wspólnego? W niniejszej publikacji skupimy się na różnicy między zniesieniem współwłasności a darowizną.

1. Co to jest współwłasność?
2. Co to jest darowizna?
3. Umowa darowizny i jej opodatkowanie
4. Zniesienie współwłasności a darowizna
5. Podsumowanie

1. Co to jest współwłasność?

Współwłasność to sytuacja, w której ta sama rzecz może przysługiwać kilku osobom. Współwłaściciele mogą mieć prawa do zarówno ruchomości (np. samochody), jak i do nieruchomości (np. domu). Współwłasność wyróżniamy łączną i współwłasność w częściach ułamkowych. Zniesienie współwłasności w Białymstoku można zrobić sądownie, bądź w formie aktu notarialnego, ale o tym wszystkim pisaliśmy we wcześniejszych artykułach, do których odsyłamy po bardziej szczegółowe wyjaśnienie:
blog/zniesienie-wspolwlasnosci-nieruchomosci-jak-przejsc-przez-ten-proces-bez-stresu-i-komplikacji
blog/na-czym-polega-zniesienie-wspolwlasnosci
blog/co-to-jest-zasiedzenie-nieruchomosci-i-jakie-warunki-nalezy-spelnic

2. Co to jest darowizna

Darowizna jest nieodpłatnym zobowiązaniem, które, jak sama nazwa wskazuje, polega na darowaniu innej osobie własności lub rzeczy. W ramach darowizny można przekazać również pieniądze, bądź określone prawo (np. własnościowe prawo do lokalu spółdzielczego, czy też prawa autorskie). Jako darowiznę można potraktować także umorzenie zobowiązania. Istnieją sytuacje gdzie rodzice pożyczają swojemu dziecku dużą sumę pieniędzy, jednak decydują się umorzyć ten dług i nie oczekują jego spłaty. W tym przypadku wierzyciel nie domaga się świadczeń w zamian, z tych z których zrezygnował. Takie umorzenie długu jest także darowizną. Osoba, która przekazuje darowiznę nazywana jest darczyńcą, a osoba, która ją otrzymuje nazywana jest obdarowanym. Mimo wszystko darowizna powinna być potwierdzona pisemną umową. Dopuszczalne jest natomiast stosowanie umów ustnych. Natomiast przy darowiźnie określonej sumy pieniędzy koniecznym jest dokonanie przelewu. Za niedopuszczalne uważa się przekazanie pieniędzy w formie gotówkowej. Jeśli zaś przedmiotem darowizny jest nieruchomość, to wówczas niezbędne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. 

3. Umowa darowizny i jej opodatkowanie

 

Umowa darowizny odróżnia się od innych umów tym, że jest to umowa nieodpłatna, oznacza to, że obdarowany nie musi przekazać darczyńcy niczego w zamian. Strony zawierające darowiznę mogą kształtować ją wedle swego uznania, czyli mają realny wpływ na taką umowę. Należy pamiętać, że umowa darowizny zawsze powinna być zgodna z zapisami w Kodeksie cywilnym. Darowizna jednak podlega opodatkowaniu. Reguluje ją zapis o podatku od spadków i darowizn. Należy ją również zgłosić do Urzędu Skarbowego. Istnieją sytuacje kiedy obdarowani nie zapłacą podatku od darowizny. Jeśli obdarowany jest wobec darczyńcy małżonkiem, dzieckiem, rodzicem, dziadkami, rodzeństwem, pasierbem, czy teściową, bądź ojczymem, to są zwolnieni z obowiązku odprowadzenia podatku od darowizny, o ile w terminie 6 miesięcy zgłoszą ją do Urzędu Skarbowego. W przypadku kiedy darowizna jest dokonana w formie aktu notarialnego termin zgłoszenia liczony jest od chwili jego podpisania.

Jeżeli darowizna podlega opodatkowaniu to wysokość podatku od darowizny ustala się w zależności od grupy podatkowej. Pierwsza grupa została opisana wyżej, a do kolejnych grup podatkowych zalicza się:
- grupa II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- grupa III – innych nabywców.

Zazwyczaj umowę darowizny zawierają pomiędzy sobą osoby bliskie, które łączą więzi rodzinne, bądź emocjonalne. Zawarcie umowy darowizny jest także możliwe pomiędzy osobami niepowiązanymi więzami rodzinnymi, np. związki partnerskie, ale sytuacje takie należą jeszcze do wyjątków, ponieważ taka darowizna jest obciążona bardzo wysokim podatkiem od spadków i darowizn. 

Należy pamiętać, że darczyńca w związku z darowizną nie dostanie od obdarowanego nic w zamian. Obdarowany w związku z darowizną nie jest do niczego zobowiązany względem darczyńcy, może tylko oprócz wdzięczności. Wyjątkiem od tego jest sytuacja kiedy darczyńca poprzez darowiznę popadł w niedostatek. W takim przypadku obdarowany może być zobowiązany do udzielania finansowej pomocy, ale jeśli zwróci darczyńcy co od niego otrzymał to zwalnia się tym samym z tego obowiązku. 

4. Zniesienie współwłasności a darowizna

Zniesienie współwłasności może być odpłatne lub nieodpłatne, może nastąpić za porozumieniem wszystkich współwłaścicieli lub na drodze sądowej (gdy co najmniej jeden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na umowne zniesienie współwłasności). Należy mieć na uwadze, że zniesienie współwłasności może nastąpić wyłącznie pomiędzy współwłaścicielami. Osoby trzecie, więc te, które nie są współwłaścicielami, nie mogą być stronami przy zniesieniu współwłasności. Inaczej następuje to w przypadku darowizny, której przedmiot obejmuje współwłasność. Wtedy obdarowanym może być zarówno osoba trzecia, jak i również inny współwłaściciel.

Czy darowizna może doprowadzić do zniesienia współwłasności? Tak, ale tylko wtedy, gdy przedmiot darowizny zostanie przekazany na rzecz jednej osoby. Obdarowanym może być każdy ze współwłaścicieli, a także może to być osoba niebędąca współwłaścicielem. Jednak, by uzyskać zniesienie współwłasności przez darowiznę konieczna jest zgodność wszystkich współwłaścicieli. W przeciwnym razie darowizną może być objęty wyłącznie udział lub kilka udziałów zgodnych współwłaścicieli, i w tym przypadku nie dojdzie o zniesienia współwłasności.

Natomiast jeśli jedyny właściciel nieruchomości chce nieodpłatnie przenieść własność tej rzeczy na inną osobę, nie będzie mógł skorzystać ze zniesienia współwłasności, a jedynie pozostanie darowizna. Jak widać ze zniesienia współwłasności mogą skorzystać wyłącznie współwłaściciele rzeczy wspólnej. Nie wyklucza to jednak poczynienia darowizny między nimi. Natomiast przeniesienie własności nieruchomości, przy której nie ma współwłasności można zrobić w formie umowy darowizny.

5. Podsumowanie

Jak wynika z tego artykułu: zniesienie współwłasności a darowizna to nie ta sama czynność prawna. Są jednak bardzo do siebie zbliżone, ale nie zawsze da się je stosować zamiennie. Niekiedy podjęcie decyzji odnośnie przekazania rzeczy, bądź udziałów nie należy do najszybszych rozwiązań. Jako kancelaria adwokacka w Białymstoku szczegółowo objaśniamy każde z możliwych rozwiązań. Każdą sprawę należy ocenić indywidualnie, bo jak widać nie każde najszybsze rozwiązanie jest niekiedy najlepsze.